In Nederland wordt al jaren geprobeerd om geluidsmaatregelen grootschalig toe te passen. Men heeft vooral last van weg- en spoorverkeer. Verkeer veroorzaakt geluidhinder en gezondheidsklachten bij omwonenden. Reductie van geluidhinder is en blijft een belangrijk onderdeel van rijksbeleid. Ook vanuit gehinderden wordt zeer regelmatig geageerd. Daarom moet in het kader van verbetering van de leefomgeving gezorgd worden voor stimulering van trajecten die aan verbetering van geluidssituatie kunnen bijdragen.
Recente geluidsmaatregelen
In de afgelopen jaren is al veel gedaan om geluidsmaatregelen toe te passen, maar er zijn ook veel problemen geconstateerd. Het toepassen van maatregelen voor Rijksinfra is structureel opgepakt. Gemaakte afspraken over geluidhinder betreffen hier echter een wegbeheerder, waardoor uitvoering van het rijksbeleid makkelijker tot stand komt. In het geval van de gemeente en provincie is een goede werkwijze ver te zoeken. De doelmatigheidscriterium van maatregelen die door Rijkswaterstaat gebruikt wordt, is niet geschikt voor gemeentelijke wegen. Er bestaat ook geen alternatief. Geluidsmaatregelen in gemeentelijk of provinciale praktijk worden vooral afgedwongen door de verplichtingen die gekoppeld zijn aan reconstructie of hogere waarden. Zelden wordt een beleid gemaakt om niet-verplichte maatregelen toe te passen. Daarbij wordt de beoordeling van geluid bij ruimtelijke ordening niet structureel opgepakt en het wordt fragmentarisch uitgevoerd.
Toepassing geluidsmaatregelen
Geluidsmaatregelen worden bijna altijd als extra kostenpost gezien. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn. In de huidige praktijk wordt gesproken over meerkosten, waarbij het toepassen van geluidsmaatregelen bijna altijd onderbouwd moet worden. Dat creëert een extra obstakel voor het toepassen van geluidsmaatregelen, indien het niet wettelijk verplicht is. Er wordt veel te weinig gedaan om bovenwettelijke maatregelen uit te voeren. Terwijl dit essentieel is voor de verbetering van de woon- en leefomgeving.
Ook het ontbreken van een relatie met ruimtelijke ordening werkt vertragend. Dit terwijl ruimtelijke planning een belangrijk instrument voor geluidsbescherming is. Het is immers via deze planning dat het verkeersnetwerk wordt gerealiseerd en geluidsgevoelige bestemmingen worden toegestaan. Binnen dit specifieke beleidsveld bevinden zich veel instrumenten die gebruikt kunnen worden om te zorgen dat geluidsmaatregelen structureel toegepast worden. En het kan ingezet worden op bundeling van meerdere doelstellingen en trajecten om duurzame gebiedsinrichting te kunnen bereiken. Daarmee wordt ook gezorgd voor een bredere toepassing van geluidsmaatregelen.
Bij duurzaamheid wordt geluid heel vaak niet meegenomen. In de meeste programma’s voor duurzame innovatie zijn vooralsnog geen verkeersprojecten opgenomen. De reden daarvoor is dat als duurzame innovaties te beschouwen verkeersprojecten vaak apart in andere trajecten een plek krijgen. Meestal gaat het om sectorale projecten/programma’s gericht op wettelijke milieueisen of luchtkwaliteit- en geluidsmaatregelen langs wegen. Door een dergelijke benadering wordt de status van geluid als obstakel voor ontwikkeling benadrukt.
Dit terwijl bij duurzame benadering van verkeer of gebiedsontwikkeling geluidsaspecten al vanaf het begin in beeld moeten zijn. Het gaat toch om infrastructuur met lange levensduur en een duurzamer karakter. Duurzaamheid van infrastructuur dat breed begrepen moet worden: niet alleen wegen, maar ook het gebruik daarvan. Dat betekent aanpak van onderhoud, materiaal- en energiegebruik, flexibiliteit en minder omgevingshinder en niet alleen levensduur van asfalt.
Bij het inpassen van infrastructuur kunnen en moeten geluidsmaatregelen (en andere milieumaatregelen) goed ingepast worden. De combinatie van alle maatregelen moet integraal beschouwd worden. Met name het integrale aspect en het inpassen van ook het gebied tussen infrastructuur en bebouwing/verdere omgeving moet veel meer aandacht krijgen.
Andere aanpak geluidshinder
Om geluidsmaatregelen een goede plek te geven is een veranderde aanpak nodig. Vooral in het kader van verandering van de wetgeving. Gemeenten hebben instrumenten nodig die de besluitvorming positief kunnen beïnvloeden en die kunnen bijdragen aan het implementeren van gewenste gedrag- en denkregels betreffende geluidsmaatregelen. Dit is met name belangrijk op het moment dat geluidsmaatregelen grotendeels afhankelijk zijn of worden van beleidsdoelstellingen van de lokale overheid.
De benadering van rijkswegen (geluidarm asfalt als basis) kan structureel opgenomen worden in het gemeentelijk beleid over geluid en ruimtelijke ordening. Het toepassen van geluidsmaatregelen moet een regel worden en afwijken daarvan moet geargumenteerd worden. Geluidsmaatregelen moeten gezien worden als onderdeel noodzakelijk voor een goede en volledige inpassing van een verkeersweg of spoorlijn in de omgeving. De principe van doelmatigheid van geluidsmaatregelen zou standaard toegepast moeten worden bij gebiedsontwikkeling en bouwprojecten. Daarvoor is een doelmatigheidscriterium – geschikt voor provinciale en gemeentelijke projecten – nodig. We moeten afstand nemen van de principe van meerkosten van geluidsmaatregelen. Er is beleid nodig gericht op winst die bereikt kan worden door het toepassen van geluidsmaatregelen. We hebben namelijk ook vak te maken met toekomstige meerkosten indien geluidsmaatregelen niet tijdig meegenomen worden. En die worden wel makkelijk vergeten.
De akoestische kwaliteit van de omgeving moet veel breder meegenomen worden bij de voorbereiding van RO-documenten: structuurvisies, bestemmingsplannen etc. Principe: voorkomen in plaats van saneren. Dat weten we allemaal, maar het gebeurt niet.
Er is meer kennis over maatregelen nodig. Daarbij gaat het vooral over toepasbaarheid van verschillende maatregelen. Kennis gericht op besluitvorming met nadruk op de winst dat het toepassen van geluidsmaatregelen kan opleveren.
De nadruk moet liggen op de integrale benadering van projecten en ontwikkelingen en het meenemen van de geluidsproblematiek in alle trajecten, om de aanwezige kansen direct en niet achteraf te benutten. Zoals als in het verleden is gezegd: geluid als een kans.
