Milieuaspecten in de context: omgevingsbenadering
Gemeenten stellen zich de vraag hoe milieuaspecten zoals geluidhinder, geurhinder, luchtkwaliteit, bodemsanering, waterkwaliteit en misschien ook veiligheid kunnen worden bekeken. Dit speelt een rol bij het bepalen van het gemeentelijk beleid, het maken van keuzes van ontwikkelingen, in de sfeer van ruimtelijke ordening en bij vergunningverlening. Het milieubeleid is heel vaak statisch. Iets is wel of niet inpasbaar, voldoet het of juist niet aan de milieueisen. Geen ruimte voor integrale oplossingen.
Het kan echter ook een dynamisch beleid worden waarbij bestuurders een pakket aan milieumaatregelen ter beschikking hebben, waarmee het ruimtelijk ontwikkelingsproces wordt gefaciliteerd. Daardoor kan geanticipeerd worden op nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zonder dat het milieu daar het slachtoffer van is. Een gebiedsgericht programma aan de ene kant met maatregelen ter verbetering van het milieu. Aan de andere kant de mogelijkheden voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen die daardoor ontstaan.
Milieuruimteplan voor industrieterrein
Industrieterreinen zijn beleidsmatig gezien bijzonder. Ze zijn in het leven geroepen om ruimte voor bedrijven te maken en van mogelijkheden voor hun ontwikkeling te creëren. Door de in de wet vastgestelde normen wordt de milieuruimte van bedrijven vastgelegd. De wet regelt ook ruimtelijke aspecten en bescherming van omliggende gebieden door het toepassen van het principe ‘zonering’. Dit principe zorgt dus voor ruimtelijke scheiding van verschillende functies. Helaas zijn we heel vaak getuige van een conflict tussen verschillende functies: waarbij vooral wonen en werken steeds dichter bij elkaar komen. Het systeem van ruimtelijke scheiding (zonering) is niet helemaal bestand tegen fouten. Op een aantal gezoneerde industrieterreinen is er geen beschikbare milieuruimte, vooral geluidsruimte. Dat betekent geen vergunningen en geen nieuwe bedrijven, zelf als er daarvoor nog fysieke ruimte is.
Onzekerheid ten opzichte van toekomstige ontwikkelingen op en rond industrieterreinen creëert een negatief vestigingsklimaat, terwijl functionering van een industrieterrein gereguleerd kan worden in een integraal milieuruimtelijk beleid, dat zekerheid aan alle belanghebbenden biedt. Daarvoor kan een milieuruimteplan gebruikt worden. Dat is een plan dat naast intensivering van de fysieke ruimte, ook optimalisatie van de milieuruimte mogelijk maakt.
Milieuaspecten in milieuruimte
Bij milieuruimte gaat het over milieuaspecten zoals geluid, geur, luchtkwaliteit en externe veiligheid. Deze aspecten zijn van invloed op de omgeving van een industrieterrein en daarvoor gelden er wettelijke normen. Deze aspecten zijn ook bepalend voor activiteiten en uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven. De gemeenten zijn structureel op zoek naar de synergie met de omgeving en groeimogelijkheden binnen de bestaande milieuruimte. Het principe is theoretisch gezien heel simpel: een reële verdeling van milieuruimte gericht op activiteiten en behoeften. Een milieuruimteplan maakt een einde aan de tegenstelling van milieu en ontwikkeling. De complexiteit van vergunningverlening en ontwikkeling van een bedrijventerrein wordt er niet minder door. Evenmin neemt de hoeveelheid wet- en regelgeving af, maar een milieuruimteplan levert wel degelijk winst op. Het levert namelijk het element van versnelling en duidelijk overzicht van de milieusituatie in het betreffende gebied.
In een milieuruimteplan moeten milieu- en ontwikkelingsvoorwaarden vastgesteld worden. Er wordt aandacht besteed aan de bestaande situatie en wensen van alle partijen. Dat betreft het wettelijke kader, ontwikkelingswensen, bestaande beleid, doelstellingen van de gemeente, al genomen besluiten etc. Daarnaast moet het plan een concreet uitvoeringsprogramma omvatten voor wat betreft management van een industrieterrein, communicatie, vergunningverlening, RO en milieuaspecten. Door het milieuruimteplan te gebruiken voorkom je dat iets vergeten wordt. Door de koppeling van milieu-elementen aan kavels (RO-component) kunnen de relevante milieuaspecten heel plekgericht bekeken en getoetst worden. Daarbij worden nog de bepalingen van het vigerende bestemmingsplan bijgevoegd om een zo integraal mogelijk beeld van industrieterreinen te krijgen. Door de integrale benadering van milieuproblemen op een industrieterrein en het gebruikmaken van nieuwe wettelijke en technische mogelijkheden kan een systeem tot leven geroepen worden, dat een controle van de milieusituatie, verdeling van milieuruimte, bewaking van bestaande rechten van bedrijven, maar ook ontwikkelingsmogelijkheden mogelijk maakt.
Samenvattend bevat een milieuruimteplan voor een plangebied relevante componenten, zoals wetgeving, beleid, analyse van relevante milieuaspecten gekoppeld aan de ruimtelijke structuur (bestemmingsplan), regels betreffende vergunningverlening, gronduitgifte en de ontwikkelingen binnen de vastgestelde zone (geld alleen voor gezoneerde industrieterreinen) en een verdeling van taken en bevoegdheden (intern en extern). Daarbij hoort een verbeelding met aangegeven milieuaspecten (per bestemmingsoppervlak, kavel, specifieke deel etc.). Een keuze van de ruimtelijke verdeling is afhankelijk van de wensen van de gemeente en bepalingen van het vigerende bestemmingsplan.
Een milieuruimteplan is gericht op de integrale regeling van alle relevante onderwerpen als het gaat om bedrijven- en industrieterreinen. Een milieuruimteplan is beleidsmatig, maar ook uitvoeringsgericht. Gezien het om integrale benadering van milieu- en RO-onderwerpen gaat, kan dit instrument voor verschillende doelen gebruikt worden. Hierbij kan je denken aan bijvoorbeeld de beoordeling van vergunningaanvragen (Wabo front office).
Milieuruimteplan in bestemmingsplan
Door de koppeling van milieuaspecten aan een bestemmingsplan maakt het milieuruimteplan (met grafische verbeelding, bijvoorbeeld in GIS) het eenvoudig om te bepalen welke functie bijvoorbeeld toegestaan is, welke onderzoeken uitgevoerd moeten worden en welke mogelijkheden op basis van gemeentelijk beleid aanwezig zijn. Met andere woorden, een quickscan van de milieusituatie kan heel snel worden uitgevoerd. Daardoor kan de beoordeling van de volledigheid van een vergunningsverzoek snel uitgevoerd worden, dat tijdbesparend is voor de gemeenten en aanvragers.
Maar het kan ook helpen bij andere bij de gemeente aanwezige vragen, zoals bijvoorbeeld welke ontwikkelingen gewenst zijn, voldoet het gemeentelijk beleid aan de eisen van de economische ontwikkeling, zijn de wijzigingen in RO-sfeer in een lijn met milieukwaliteit? Door het gebruik van deze applicatie kan nog geen antwoord gegeven worden op deze vragen. Dit ligt namelijk in sfeer van bestuurlijke besluiten. Wat wel kan is een snel en integraal overzicht dat een basis van deze besluiten kan zijn.
In een milieuruimteplan kunnen ook milieuaspecten gekoppeld worden aan de GES. De GES is een instrument waarmee de gezondheidseffecten van specifieke bronnen (industrie, wegen, etc.) en andere milieufactoren (bijvoorbeeld externe veiligheid, elektromagnetische velden) in beeld gebracht kunnen worden. Alhoewel GES oorspronkelijk ontwikkeld is het kader van Stad en Milieu wordt het tegenwoordig breder toegepast. Ook in andere situaties kiezen gemeenten ervoor een GES uit te voeren. Het doel daarvan is om gezondheid een rol te laten spelen in de ruimtelijke plan- en besluitvorming. Door een gezondheidskundige vertaling van (ruimtelijke) milieu-informatie te geven worden de gezondheidseffecten zichtbaar en vergelijkbaar. Er ontstaat de mogelijkheid tot afwegen. Bovendien kan GES gebruikt worden om de communicatie over gezondheidsrisico’s (in relatie tot ruimtelijke planvorming) te bevorderen.
Een integraal instrument om effecten van ontwikkelingen in beeld te brengen. Om te bepalen wat wenselijk is. Naar mijn mening iets wat breder gebruikt moet worden.
